Άνοιξη: Λουλούδια, δέντρα & .... αλλεργία!!

Εγώ όπως και πολλοί άλλοι (..μα πάρα πολλοί άλλοι!!) υποφέρουμε την άνοιξη. Άλλος περισσότερο και άλλος λιγότερο. Ενώ θα θέλαμε να έχουμε στο μυαλό μας μια εικόνα της άνοιξης με ανθισμένα λουλούδια και δέντρα να γεμίζουν φύλλα, δυστυχώς αυτή η όμορφη εικόνα ακολουθείται και απο την έξαρση των αλλεργιών. Ψάχνοντας βρήκα αυτό το άρθρο από ένα γιατρό, τον κύριο Κωνσταντίνο Μίχα, που εξηγεί ποια είναι αυτά τα αλλεργικά προβλήματα; Σε τι οφείλονται; Τι μπορούμε να κάνουμε για να τα αντιμετωπίσουμε;

Τι είναι αλλεργία;
Πριν απαντήσουμε, θα αναφερθούμε εν συντομία στη φυσιολογική λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Όταν μια ξένη προς τον οργανισμό ουσία ξεπεράσει τους φραγμούς του σώματος (π.χ., δέρμα) ο οργανισμός την αναγνωρίζει και ενεργοποιεί μια περίπλοκη λειτουργία, την ανοσοποιητική αντίδραση. Στόχος της συγκεκριμένης αντίδρασης είναι να αντιμετωπιστεί και να απομονωθεί, αν όχι να 'διαλυθεί', η ξένη αυτή ουσία που δυνητικά ενδέχεται να επιφέρει σοβαρές βλάβες ή και να σκοτώσει τον οργανισμό.
Η ξένη αυτή ουσία μπορεί να είναι από μια ακίνδυνη φυτική ουσία, όπως η γύρη, μέχρι ένας ολόκληρος μικροοργανισμός, όπως η αμοιβάδα. Κοινός παρανομαστής τους είναι ότι πρόκειται για κάτι ξένο προς τον οργανισμό.
Το ενδιαφέρον είναι πως κάθε ουσία που προκαλεί ανοσοποιητική αντίδραση για πρώτη φορά 'καταγράφεται' από ειδικά κύτταρα, τα οποία σε τυχόν επόμενη προσβολή από την ίδια ουσία, απαντούν με εντονότερη και αποτελεσματικότερη για τον οργανισμό αντίδραση.
Κάποιες από τις ξένες αυτές ουσίες, ενώ δεν είναι επικίνδυνες για τον οργανισμό, μπορεί να προκαλέσουν σε ορισμένα άτομα την παθολογική εκείνη κατάσταση που ονομάζουμε αλλεργία. Πρόκειται για τα αλλεργιογόνα.
Αλλεργία λοιπόν ονομάζεται η κατάσταση εκείνη κατά την οποία ο ανθρώπινος οργανισμός, προσπαθώντας να αντιμετωπίσει μια ξένη, αλλά συγκεκριμένη προς αυτόν ουσία (αλλεργιογόνο), ενεργοποιεί τους αμυντικούς του μηχανισμούς (ανοσοποιητικό σύστημα). Η αντίδραση αυτή χαρακτηρίζεται συνήθως από υπερέκκριση ουσιών που φυσιολογικά θα εκκρίνονταν σε μικρότερες ποσότητες για την αντιμετώπιση αυτού του 'ξένου εισβολέα'. Ως αποτέλεσμα, εμφανίζονται κνησμός (φαγούρα), δακρύρροια, φτέρνισμα, υπερέκκριση ρινικής βλέννης ή ακόμα και πολύ πιο σοβαρές καταστάσεις, επικίνδυνες για τη ζωή, όπως το αναφυλακτικό σοκ.

Είμαι αλλεργικός στο πεύκο. Γιατί η αλλεργία ταλαιπωρεί μόνο εμένα και όχι τους γύρω μου;
Τα αλλεργιογόνα, όπως η γύρη του πεύκου, κυκλοφορούν στον αέρα και εισπνέονται από όλους. Αυτό φυσικά δεν σημαίνει ότι όλοι θα αναπτύξουν αλλεργική αντίδραση. Ορισμένοι από εμάς έχουν τη συγκεκριμένη ιδιοσυγκρασία και είναι αλλεργικοί σε μερικά γνωστά αλλεργιογόνα ή σε κάποια που δεν ξέρουν, γιατί δεν έχουν έλθει ακόμα σε επαφή με αυτά.

Τα αλλεργικά άτομα είναι πιο ευαίσθητα σε κάποια άλλα αλλεργιογόνα από το μέσο όρο;
Αν έπρεπε να απαντήσουμε μονολεκτικά, θα λέγαμε 'ναι'. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι κάποιος που είναι αλλεργικός σε συγκεκριμένα αλλεργιογόνα είναι σίγουρα αλλεργικός και σε κάποια άλλα. Ένα άτομο επίσης που χαρακτηρίζεται 'μη αλλεργικό' μπορεί απλώς να μην έχει εκτεθεί σε αλλεργιογόνα που θα προξενούσαν σε αυτό αλλεργία.

Γιατί έχουμε έξαρση των αλλεργιών την άνοιξη;
Η ανθοφορία σε συνδυασμό με την καλοκαιρία και τη συνεπακόλουθη αναπαραγωγή των μικροοργανισμών και των εντόμων έχει ως αποτέλεσμα την παραγωγή μεγάλων ποσοτήτων αλλεργιογόνων στην ατμόσφαιρα, επιτείνοντας το πρόβλημα.

Ποια είναι τα πιο συνήθη αλλεργιογόνα:
Τα αλλεργιογόνα κατανέμονται στις παρακάτω κατηγορίες:

• Aλλεργιογόνα που κυκλοφορούν στην ατμόσφαιρα, όπως ακάρεα (μικροργανισμοί) της σκόνης, τρίχες ή φτερά ή χνούδι οικιακών ζώων, σπόροι βακτηρίων ή μυκήτων και γύρη φυτών.
• Τροφικά αλλεργιογόνα με συνηθέστερα τα θαλασσινά και το αβγό, συντηρητικά τροφών και χρωστικές τροφίμων. Κάθε είδος τροφής είναι δυνητικά αλλεργιογόνο.
• Δερματικά αλλεργιογόνα. Κάθε ουσία που έρχεται σε επαφή με το δέρμα είναι πιθανώς αλλεργιογόνο. Οι γνωστότερες αλλεργίες αφορούν σε προϊόντα καλλωπισμού, χημικές ουσίες συνήθως με βάση το πετρέλαιο, το λάτεξ, καθώς και σε φαρμακευτικές αλοιφές.
• Ενέσιμα αλλεργιογόνα. Αναφέρουμε χαρακτηριστικά το τσίμπημα των εντόμων και των μικρών ζώων. Επιπλέον, αλλεργική αντίδραση προκαλούν και μερικά ενέσιμα φάρμακα.

Ποιες είναι οι πιο συνηθισμένες μορφές αλλεργίας την άνοιξη;
Κάποιες αλλεργικές παθήσεις παρουσιάζονται συνήθως την άνοιξη. Αυτές είναι:

• Εποχική αλλεργική ρινίτιδα. Οφείλεται κατά κύριο λόγο στη γύρη των λουλουδιών. Αφορά περίπου στο 20% του πληθυσμού και παρατηρείται στην ενδοχώρα παρά στις παράκτιες περιοχές. Οι πάσχοντες μπορεί να παρουσιάζουν όλα ή κάποια από τα παρακάτω συμπτώματα: συνάχι, 'μπουκωμένη' μύτη, πονοκέφαλος, φτέρνισμα, ξηρός βήχας.
• Εποχική αλλεργική επιπεφυκίτιδα. Η γύρη των φυτών και οι αιωρούμενοι μικροοργανισμοί θεωρούνται υπεύθυνοι για την εμφάνισή της, που εκδηλώνεται με δακρύρροια και ερυθρότητα. Είναι πιθανόν να επιπλακεί με επιμολύνσεις.
• Δερματική αλλεργία. Εκδηλώνεται είτε με δερματίτιδα εξ επαφής είτε με κνίδωση. Η κνίδωση συνίσταται στην εκδήλωση ερυθρότητας, φαγούρας (κνησμός) και ελαφράς έπαρσης του δέρματος (κνιδωτικός πομφός). Αν και ο αριθμός των αλλεργιογόνων που μπορούν να προκαλέσουν μια τέτοια αντίδραση είναι μεγάλος, η επαφή με φυτά αυξάνει τις πιθανότητες μιας τέτοιας αλλεργικής απάντησης του οργανισμού. Μια άλλη μορφή δερματικής αλλεργίας είναι η τοπική αντίδραση σε τσίμπημα εντόμου. Εκτός από τα εντοπισμένα συμπτώματα, τα οποία είναι παρόμοια με αυτά της κνίδωσης, είναι πολύ πιθανό να εκδηλωθεί γενικευμένη αλλεργική αντίδραση, ακόμα και αναφυλακτική καταπληξία, λόγω της διακοπής της συνέχειας του δέρματος και της εισόδου στο αίμα αλλεργιογόνων.
• Βρογχικό άσθμα. Πρόκειται για μια χρόνια αναπνευστική νόσο με εξάρσεις αλλεργικής αιτιολογίας. Συνήθως οι ασθματικοί γνωρίζουν τα αλλεργιογόνα που τους προκαλούν ασθματικές κρίσεις και αποφεύγουν την έκθεσή τους σε αυτά. Η γύρη των φυτών, οι ατμοσφαιρικοί μύκητες, το χνούδι των ζώων που αλλάζουν τρίχωμα αυτή την εποχή ενοχοποιούνται για τις ασθματικές κρίσεις.

Τι είναι γενικευμένη αλλεργική αντίδραση; Είναι ανησυχητική;
Κάθε εντοπισμένη αλλεργική αντίδραση θεωρητικά είναι δυνατόν να επεκταθεί σε όλο το σώμα (αναφυλαξία). Ωστόσο, συνήθως εκδηλώνεται ως απάντηση σε αλλεργιογόνα που έχουν ξεπεράσει φυσιολογικούς φραγμούς του σώματος, όπως ενέσιμα φάρμακα, τροφικά αλλεργιογόνα, τσίμπημα εντόμων, εισπνεόμενα αλλεργιογόνα. Οι εκδηλώσεις της αναφυλαξίας μπορεί να είναι γενικευμένα εξανθήματα, φαγούρα σε όλο το σώμα, οίδημα (πρήξιμο) κυρίως στο πρόσωπο, βράχνιασμα φωνής, δύσπνοια, ανησυχία. Είναι πολύ πιθανόν να οδηγήσει σε αναφυλακτική καταπληξία, μια άκρως επικίνδυνη για τη ζωή κατάσταση.
Εάν παρατηρήσετε κάποιο από αυτά τα συμπτώματα, θα πρέπει οπωσδήποτε να αναζητήσετε άμεσα ιατρική βοήθεια.

Τι θεραπεία υπάρχει για τις αλλεργίες;
Ο ουσιαστικότερος τρόπος αντιμετώπισης αρκετών αλλεργιών είναι ο εντοπισμός των αλλεργιογόνων και η ειδική θεραπεία με τη μέθοδο της ειδικής απευευαισθητοποίησης. Σε γενικές γραμμές, ο αλλεργιολόγος εγχέει στον οργανισμό μικρές ποσότητες συγκεκριμένων αλλεργιογόνων σε σταδιακά αυξανόμενες δόσεις, με σκοπό να τον κάνει να τα 'μάθει' και να μην αναπτύσσει αλλεργική αντίδραση στο μέλλον. Η θεραπεία αυτή περιορίζεται σε συγκεκριμένα αλλεργιογόνα και αφορά σε άτομα με ειδικού τύπου αλλεργική αντίδραση (π.χ., άσθμα). Είναι απαραίτητο να γίνεται σε μικρή ηλικία, καθώς και σε άτομα που είναι υποχρεωμένα να έρχονται σε συχνή επαφή με το/τα αλλεργιογόνα.
Αυτό που είναι ευρέως γνωστό -και αποτελεί την καλύτερη προληπτική θεραπεία- είναι ότι πρέπει να αποφεύγονται τα αλλεργιογόνα, όσο φυσικά αυτό είναι εφικτό. Κάποια αλλεργιογόνα όμως, ειδικά τα περιβαλλοντικά, δεν είναι δυνατόν να αποφευχθούν, κυρίως την άνοιξη και το καλοκαίρι, όπως τα μικρόβια, η γύρη των λουλουδιών, το τσίμπημα των εντόμων, καθώς και η σκόνη του σπιτιού.
Μπορείτε, ωστόσο, με απλούς τρόπους, να περιορίσετε την έκθεσή σας σε αλλεργιογόνες ουσιές. Συγκεκριμένα:

Στην έξοδό σας:

• Aποφύγετε τις εστίες πρασίνου ή την ύπαιθρο στο διάστημα από 7 έως 10 π.μ. και από 3 έως 5 μ.μ., όταν δηλαδή παρατηρείται η μεγαλύτερη παραγωγή γύρης, ειδικά τις ημέρες που έχει άνεμο.
• Να ενημερώνεστε από τα δελτία γύρεων που εκδίδονται για τα είδη αλλεργιογόνων.
• Όταν είστε σε αυτοκίνητο, προτιμήστε τη χρήση κλιματισμού με ανακύκλωση του αέρα, παρά να έχετε ανοιχτό παράθυρο. Να αλλάζετε ή να καθαρίζετε τακτικά το φίλτρο.
• Χρησιμοποιήστε γυαλιά ηλίου που να καλύπτουν μεγάλο μέρος του προσώπου σας, έτσι ώστε να περιοριστεί η άμεση έκθεση των ματιών σας σε αλλεργιογόνα.
• Αποφύγετε με κάθε τρόπο δραστηριότητες όπως καθάρισμα χώρων πρασίνου, κλάδεμα, κούρεμα γρασιδιού.
  

Στο σπίτι:

• Αποφύγετε την επαφή με χαλιά, μοκέτες και 'βαριές' κουρτίνες, διότι κατακρατούν μεγάλες ποσότητες σκόνης.
• Να καθαρίζετε συχνά τα φίλτρα του κλιματιστικού σας.
• Χρησιμοποιήστε ηλεκτρική σκούπα νέας γενιάς με φίλτρο.
• Αποφύγετε τα τριχωτά (λούτρινα) παιχνίδια, ειδικά αν το παιδί σας έχει προδιάθεση, ή πλένετέ τα τακτικά.
• Πρέπει να καθαρίζετε συχνά τα ρούχα σας, σε θερμοκρασίες πάνω από 60 βαθμούς.
• Αν είστε αλλεργικός σε κάποια οικιακά ζώα, αποφύγετε την κατοχή τους. Αν αυτό είναι δύσκολο, προσπαθήστε να τα πλένετε τακτικά και μην τα βάζετε στα υπνοδωμάτια.

Τι μπορώ να κάνω εάν αναπτύξω αλλεργική αντίδραση;
Η πιο σωστή κίνηση θα ήταν να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια, ειδικά εάν δεν σας έχει ξανασυμβεί. Κάποιες απλές ιατρικές συμβουλές όμως μπορεί να φανούν χρήσιμες:

• Σε περίπτωση εντοπισμένου αλλεργικού εξανθήματος, εφαρμόστε μια αντιισταμινική αλοιφή. Αν δεν ανακουφιστείτε ή τα συμπτώματα εντείνονται, συμβουλευτείτε το γιατρό σας.
• Σε περίπτωση αλλεργικής ρινίτιδας, χρησιμοποιήστε κάποιο ρινικό αποσυμφορητικό/αντιαλλεργικό σπρέι.
• Σε περίπτωση κρίσης άσθματος, θα πρέπει οπωσδήποτε να αναζητήσετε ιατρική βοήθεια, αν σας συμβαίνει πρώτη φορα ή αν τα συμπτώματα είναι εντονότερα από ό,τι συνήθως. Ειδάλλως, χρειάζεται να ακολουθήσετε τη θεραπεία που σας έχει συστήσει ο γιατρός σας.
• Σε περίπτωση δακρύρροιας ή/και ερυθρότητας των ματιών, αποφύγετε τα κολλύρια αν δεν είστε σίγουροι ότι πρόκειται για αλλεργική επιπεφυκίτιδα. Μέχρι να απευθυνθείτε σε κάποιο γιατρό, χρησιμοποιήστε απλά ενυδατικά κολλύρια 'ξεπλύματος' του επιπεφυκότα και κλείστε τα μάτια σας.

Όπως προαναφέρθηκε, αν τα συμπτώματα επιτείνονται και έχετε υποψία για γενικευμένη αναφυλαξία, αναζητήστε άμεσα ιατρική βοήθεια. Σε κάθε περίπτωση πάντως πρέπει να έχετε υπόψη σας ότι η αλλεργία δεν αντιμετωπίζεται μόνο με συμπτωματική θεραπεία.

Επίλογος
Η άνοιξη, η ομορφότερη εποχή του χρόνου, ενδέχεται να δημιουργήσει δυσάρεστες καταστάσεις σε πολλούς από εμάς. Η σωστή πληροφόρηση, η πρόληψη, αλλά και η ευαισθητοποίησή μας -όσον αφορά στις αλλεργίες- θα μας βοηθήσουν να ζούμε με αυτές, χωρίς να απαρνηθούμε ευχάριστες δραστηριότητες.